معناشناسی واژه عفو در قرآن کریم

معناشناسی بخشی از دانش زبان شناسی یا شاخه ای مستقل از آن است که از رهگذر آن می توان به تحلیل معنای واژه ها و جمله های یک متن پرداخت و جایگاه دقیق کلمه ها و ترکیب های آن را با توجه به نظام معنایی که در آن قرار دارد، به دست آورد. این نوشتار به معناشناسی واژه عفو در قرآن کریم می پردازد. عفو در لغت حامل معانی مختلف و حتی متضاد است. همچنین در قرآن نیز چندین معنا از سوی مفسران برای آن ارائه شده است که این معانی با توجه به واژگان هم نشین به دست می آید و سیاق به عنوان یکی از مهم ترین قرینه ها برای فهم واژگان قرآن، در ایجاد معانی مختلف عفو در آیه نقش عمده و تعیین کننده ای دارد، البته به نظر می رسد بهترین راه برای دست یابی به دقیق ترین معنا، توجه به سیاق آیه همراه با بهره گیری از تحلیل جامعه شناختی و روان شناختی حاکم بر فضای نزول و سیاق آیه است که در این پژوهش برای یافتن معنای عفو در قرآن از این روش بهره گرفته شده است. همچنین بررسی واژگان به ظاهر مترادف با عفو نظیر صفح، غفر و جوز نشان می دهد که این واژگان با وجود این که در ظاهر هم معنای با عفو به نظر می رسند ولی به سبب اندک تفاوت معنایی که بین این واژه ها و عفو وجود دارد، هرگز نمی توانند به عنوان واژه ای مترادف، جانشین معنایی آن در قرآن کریم شوند. تحلیل معناشناسی عفو در قرآن نشان می دهد که این واژه دارای معنایی اصلی و پایه است که روح آن را تشکیل می دهد؛ به طوری که در همه آیات و با هر سیاقی این معنا به عنوان هسته مرکزی این واژه حضور دارد و این معنا همان گذشت است. گذشت از مفاهیم برتر اخلاقی است که در سعادت و تعالی فردی و اجتماعی انسان ها نقش موثری ایفا می کند و دارای آثار و فوائدی است. این آثار شامل مغفرت الهی، رحمت خدا، تألیف قلوب، آرامش خاطر، و... می باشند که این پژوهش به آن ها پرداخته است